ใบเตย

เตย หรือ เตยหอม ชื่อสามัญ Pandan leaves, Fragrant pandan, Pandom wang
เตย ชื่อวิทยาศาสตร์ Pandanus amaryllifolius Roxb.
(ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Pandanus odorus Ridl.)

จัดอยู่ในวงศ์เตยทะเล (PANDANACEAE)

สมุนไพรเตย มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ใบส้มม่า (ระนอง), ส้มตะเลงเครง (ตาก), ส้มปู (แม่ฮ่องสอน), ส้มพอดี ผักเก็งเค็ง (ภาคเหนือ) เป็นต้น

ต้นเตยหอม จัดเป็นไม้ยืนต้นพุ่มเล็ก ขึ้นเป็นกอ มีใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับเวียนเป็นเกลียวจนถึงยอดใบ ลักษณะของใบเป็นทางยาว สีเขียวเป็นมัน ใบค่อนข้างแข็ง มีขอบใบเรียบ เราสามารถนำใบเตยมาใช้ได้ทั้งใบสดและใบแห้ง ในใบเตยจะมีกลิ่นหอมของน้ำมันหอมระเหย (Fragrant screw pine) โดยกลิ่นหอมของใบเตยนั้นมากจากสารเคมีที่ชื่อว่า 2-acetyl-1-pyrroline ซึ่งเป็นกลิ่นเดียวกันกับที่ได้ใน ข้าวหอมมะลิ ขนมปังขาว และดอกชมนาด

นอกจากนี้ใบเตยยังประกอบด้วยวิตามินและแร่ธาตุสำคัญอีกหลายชนิด โดยใบเตยหอม 100 กรัมนั้นจะมีเบต้าแคโรทีน 3 ไมโครกรัม, วิตามินซี 8 มิลลิกรัม, วิตามินบี 2 0.2 มิลลิกรัม, วิตามินบี 3 1.2 มิลลิกรัม, ธาตุแคลเซียม 124 มิลลิกรัม, ธาตุเหล็ก 0.1 มิลลิกรัม, ธาตุฟอสฟอรัส 27 มิลลิกรัม นอกจากนี้ยังมีคาร์โบไฮเดรต 4.6 กรัม, โปรตีน 1.9 กรัม และให้พลังงานถึง 35 กิโลแคลอรี่

ใบเตยเป็นพืชที่คนไทยทุกคนต่างก็รู้จักกันดี เนื่องจากมีการนำมาใช้กันอย่างหลากหลายตั้งแต่สมัยโบราณแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งการนำมาปรุงแต่งอาหารอย่างขนมไทยให้มีกลิ่นหอม อร่อย และยังให้สีสันน่ารับประทานอีกด้วย

การดื่มน้ำใบเตยจะช่วยดับกระหายคลายร้อนได้เป็นอย่างดี เพราะใบเตยมีกลิ่นหอมเย็น ดื่มแล้วจึงรู้สึกสดชื่น ผ่อนคลาย ช่วยบำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น และช่วยลดอัตราการเต้นของหัวใจ (น้ำใบเตย)
รสหวานเย็นของใบเตยช่วยชูกำลังได้
การดื่มน้ำใบเตยช่วยแก้อาการอ่อนเพลียของร่างกายได้

ช่วยปรับสมดุลในร่างกาย
ผู้ที่มีธาตุเจ้าเรือนเป็นธาตุไฟนั้น การรับประทานอาหารที่ปรุงจากใบเตยจะช่วยทำให้รู้สึกเย็นสบายสดชื่นได้
ช่วยรักษาโรคเบาหวาน ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งตามตำรับยาไทยได้มีการนำใบเตยหอม 32 ใบ, ใบของต้นสัก 9 ใบ นำมาหั่นตากแดด แล้วนำมาชงเป็นชาดื่มอย่างน้อย 1 เดือน หรือจะใช้รากประมาณ 1 กำมือนำมาต้มกับน้ำดื่มเช้าเย็นก็ได้เหมือนกัน (ใบ, ราก)
ช่วยลดความดันโลหิต (สารสกัดน้ำจากใบเตย)
ช่วยป้องกันการแข็งตัวของหลอดเลือด
ช่วยบรรเทาอาการอาการและดับพิษไข้ได้ ช่วยดับพิษร้อนภายในได้เป็นอย่างดี
ใช้รักษาโรคหืด (ใบ)
ใช้เป็นยาแก้กระษัย (ต้น, ราก)

ใช้เป็นยาขับปัสสาวะด้วยการใช้ต้น 1 ต้น หรือจะใช้รากครึ่งกำมือก็ได้ นำมาต้มกับน้ำดื่ม (ราก, ต้น)
ใช้รักษาโรคหัดได้
ใบเตยสดนำมาตำใช้พอกรักษาโรคผิวหนังได้
มีการนำใบเตยมาใช้แต่งกลิ่นอาหารอย่างหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นของหวานต่าง ๆ อย่างเช่น ขนมลอดช่อง ขนมชั้น รวมไปถึงเค้กและสลัด เป็นต้น
มีการนำใบเตยมาทุบพอแตก นำไปใส่ก้นลังถึงสำหรับนึ่งขนม จะทำให้ขนมที่สุกแล้วมีกลิ่นหอมน่ารับประทานมาก
ใช้ใบเตยรองก้นหวดสำหรับนึ่งข้าวเหนียว เมื่อข้าวสุกแล้วจะทำให้มีกลิ่นหอมมาก
สีเขียวของใบเตยเป็นสีของคลอโรฟิลล์ สามารถนำมาใช้แต่งสีขนมได้
ใช้ใบเตยสดใส่ลงไปในน้ำมันที่ใช้แล้ว ตั้งไฟให้ร้อนแล้วค่อยตักใบเตยขึ้น จะทำให้น้ำมันไม่มีกลิ่นเหม็นหืน ทำให้น้ำมันที่ใช้ทอดมีกลิ่นเหมือนน้ำมันใหม่
ประโยชน์ของใบเตยกับการนำมาใช้ทำเป็นทรีตเมนต์สูตรบำรุงผิวหน้า ด้วยการใช้ใบเตยล้างสะอาด หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ นำมาปั่นรวมกับน้ำสะอาดจนละเอียด จะได้ครีมข้นเหนียวแล้วนำมาพอกหน้าทิ้งไว้ประมาณ 20 นาที
วิธีทำน้ำใบเตยหอม
น้ำใบเตยการทำน้ำใบเตยอย่างแรกให้เตรียมวัตถุดิบดังนี้ ใบเตยหั่น 2 ถ้วย, น้ำตาลทราย 5 ช้อนโต๊ะ, น้ำ 4 ถ้วย, และน้ำแข็งก้อน
นำใบเตยที่หั่นไว้ครึ่งหนึ่ง แล้วใส่ลงในโถปั่นพร้อมกับน้ำเล็กน้อย แล้วปั่นจนละเอียด
เมื่อปั่นเสร็จให้กรองเอากากออก จะได้น้ำใบเตยสีเขียว ให้เทใส่ถ้วยแล้วพักไว้
ต้มน้ำในหม้อด้วยไฟระดับกลาง ๆ จนเดือด ใส่ใบเตยที่เหลืออยู่อีกครึ่งหนึ่งลงไปต้มประมาณ 5-10 นาที
ใส่น้ำตาลลงในหม้อต้มจนน้ำตาลละลาย แล้วให้ปิดไฟแล้วยกลง แล้วกรองเอากากออก
หลังจากนั้นให้ยกหม้อขึ้นตั้งไฟระดับกลางอีกครั้ง รอจนเดือดแล้วปิดไฟ ยกหม้อลงปล่อยให้เย็นเป็นอันเสร็จ น้ำใบเตย ใส่น้ำแข็งเสร็จดื่มได้

8 คุณประโยชน์จากต้นเตย หรือใบเตย

1. ช่วยบำรุงสมอง ประสาท ทำให้สดชื่น และแก้อาการอ่อนเพลีย

นำใบเตยสดมาต้ม ดื่มวันละ 2 เวลา เช้าและกลางวัน  แนะนำว่าควรดื่มน้ำใบเตยเย็นๆ และไม่ควรใส่น้ำตาลมากเกินไป

2. ช่วยบำรุงหัวใจ และลดความดันโลหิต

เตยหอมเป็นสมุนไพรที่เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงเพราะมีสรรพคุณช่วยบำรุงหัวใจและหลอดเลือด  รวมทั้งช่วยปรับระดับความดันโลหิตให้อยู่ในระดับปกติได้   ด้วยการนำใบสดมาต้มน้ำ  ดื่มวันละ 2 เวลา เช้าและเย็น  

3. ช่วยขับปัสสาวะและรักษาโรคเบาหวาน

นำต้นและรากปริมาณ 1 กำมือมาต้มน้ำ  ดื่มทุกวัน วันละ 2 เวลาเช้าและเย็น ช่วยขับปัสสาวะและรักษาโรคเบาหวานได้

4. ช่วยรักษาโรคหัด 

นำใบเตยสดมาตำให้พอหยาบ นำมาพอกผิวหนังในส่วนที่เป็นโรคหัดและโรคผิวหนังอื่นๆ จะช่วยล้างพิษ เชื้อโรค และไวรัสที่อยู่บนผิวหนังได้

5. ช่วยบรรเทาอาการปวดจากโรคเกี่ยวกับไขข้อ

นำใบเตยสด 3 ใบ มาล้างให้สะอาด  สับให้ละเอียดแล้วนำมาผสมกับน้ำมันมะพร้าว คนให้เข้ากัน แล้วเทเก็บลงในขวด หรือภาชนะที่มีฝาปิดมิดชิด  นำมาทาบริเวณข้อที่ปวดจะช่วยบรรเทาอาการปวดได้

6. ช่วยรักษารังแคบนหนังศีรษะ

นำใบเตยสดจำนวน 2 - 5 ใบ มาบดให้ละเอียดจนมีลักษณะคล้ายผงแป้งแล้วนำมานวดศีรษะเป็นประจำ จะช่วยลดรังแคบนหนังศีรษะได้

7. ย้อมผมดำ

ถึงจะนิยมนำใบเตยไปผสมอาหารให้เป็นสีเขียว แต่เราสามารถนำใบเตยมาย้อมผมให้ดำเงางามได้ โดยใช้ใบสดจำนวนหนึ่งมาต้มจนเป็นสีเขียวเข้ม  จากนั้นนำมาผสมกับน้ำลูกยอต้มแล้วนำมาหมักผมก็จะช่วยให้ผมกลับมาดำเงางามได้

8. ช่วยบำรุงผิวพรรณ

ใบเตยมีสารทางยาที่ช่วยรักษาโรคผิวหนังได้ จึงสามารถนำใบสดมาปั่นและพอกผิวเพื่อบำรุงผิวให้สดใสได้เช่นเดียวกัน

เตย หรือเตยหอม จัดเป็นสมุนไพรที่มากด้วยประโยชน์ หาซื้อได้ง่ายตามท้องตลาด หรือหากจะปลูกไว้เองที่บ้านก็ดีไม่น้อย แถมยังเป็นพืชที่ปลูกไม่ยาก ปลูกครั้งเดียวก็ใช้ได้นาน

ขอบพระคุณข้อมูล medthai.com ,tnews.co.th

แหล่งอ้างอิง : www.gotoknow.org (ทิพย์สุดา) , สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)